Qazaq tіlіn meńgerý deńgeıіn
baǵalaý júıesі - QazTest

tel. 51 83 10

Tilderdi damyty' men qoldany'dyn' 2011-2020 jyldarg'a arnalg'an memlekettik bag'darlamasynda memlekettik tildi men'gergen eresek turg'yndardyn' u'lesin arttyry' jeke dara mindet retinde anyqtalg'an. Osy arqyly qazaq tiline degen ma'rtebeni arttyry' iske asyrylyp, tildin' qoldanysyn ken'ei'ty' ko'zdelgen.
Es'kimge de jasyryn emes, qazirgi tan'da qazaq tilinin' qoldanys aяsy a'li ku'nge dei'in o'z den'gei'inde emes. Bug'an tu'rli sebepter izdey'ge, pikirler ji'naqtay'g'a, y'a'jdemeler keltiry'ge bolady. Alai'da, qazaq tiline memlekettik til ma'rtebesi berilgen Til ty'raly Zan'nyn' qabyldang'anyna 16 jyl bolg'anyn eskeretin bolsaq, onda mundai' negizdemelerdin' jekelegen adamnyn' a'lsiz sy'bъekti'vti pikiri ekendine endi ku'ma'n qalg'an joq. Egemendik alg'annan bastap-aq eseptei'tin bolsaq, orta mektepterdin' 4-synybynan bastap mektep bitirgengen dei'in, odan son' jog'ary oqy' oryndarynyn' (JOO) 1, 2 ky'rstarynda qazaq tili sabaqtary ju'rgiziledi. Jekelegen memlekettik mekemeler men memlekettik qyzmettin' barlyg'ynda derlik prakti'kalyq nemese iskeri' qazaq tili sabaqtary men ky'rstary tag'y tegin ui'ymdastyrylyp jatqany. Sondyqtan, men orys synybynda oqyp edim, orys tildi topta JOO-nyn bitirip edim nemese orys tildi ortada o'sip edim degen negizsiz sebepterdi ai'ty' endigi jerde uяttay' da boly'y mu'mkin. 2001 jyldan beri eki ret tilderdi damyty'dyn' memlekettik bag'darlamasy qabyldandy. Eki bag'darlamada da memlekettik til – qazaq tilinin' damy'yna ereks'e ma'n berilgen. Ol oryndy da, o'i'tkeni ken'estik da'y'irde tilimizdin' qoldanys aяsyn a'lsiretip alg'anymyz belgili. Atalg'an memlekettik bag'darlamalardyn' na'ti'jeli ko'rsetkis'teri arqyly tildik saяsattyn' ku'rmey'i qi'yn ma'seleleri s'es'imin tay'yp keledi.
A'rbir eldegi saяsi' s'es'imder men a'r salanyn' strategi'яlyq damy' bag'yttary basqary' verti'kali arqyly jog'arydan to'men qarai' ju'rip otyryp, iske asyrylatynyn eskersek, memlekettik qyzmet pen ondag'y a'r qyzmets'inin' atqarylg'an is-s'arada o'zindik qoltan'basy bolatyny beseneden belgili jai't. Endi osy a'r is-s'aranyn' oryndaly' barysynda memlekettik qyzmets'ilerdin' hat alysy' nemese birlesip aqyldasyp, s'es'im qabyldap, ortaq maqsatqa qol jetkizy'de bir-birimen so'i'lesy'i, pikir alysy'y tabi'g'i' zan'dylyq. Kommy'ni'kaцi'яlyq quzyrettilik ma'selesi a'r adamg'a bai'lanysty turg'yda o'zin qors'ag'an qog'am o'kilderimen belgili bir tilde so'i'lese aly' qabyletine kelip tireledi. Qazaq tilinde jaza bily', qazaq tilinde ai'tylg'an nemese estigen aqparatyn tu'sine bily', qazaqs'a ma'tinderdi, s'yg'armalar men maqalalardyn' mazmunyn tu'sinip, saralai' bily' ja'ne osynyn' barlyg'ynyn' na'ti'jesi retinde qazaq tilinde so'i'lei' bily' qazaq tilin men'gery' bolyp tabylady. Tildi men'gery'din' o'zin qalyptasqan tildik dag'dylarynyn' ko'lemine qarai' den'gei'lerge bo'ly' erteden u'rdiske ai'nalg'any belgili. Bir kezderde ken'estik kezen'derde azamattar o'zderinin' s'etel tilderin qans'alyqty men'gergendikteri ty'raly ma'limetterdi «c'i'taю i' perevojy' so slovarem», «mogy' obъяsni'tьsя» nemese «vladeю v sovers'enstve» dep ko'rsetetin. S'etelderde tildi men'gery' barlyg'yna ortaq turg'yda A, V, S den'gei'lerine bo'lip, ony odan da naqtyraq A1, A2, V1, V2 ja'ne S1, S2 den'gei'leri dep bo'ledi. Mundag'y A den'gei'i qarapai'ym, V den'gei'i erkin ja'ne S den'gei'i jetik men'gery' retinde jog'aryda atalg'an ken'estik kezen'degi til men'gery'din' satylaryna sa'i'kes keledi. S'eteldik ta'jiri'belerde tildi bily' den'gei'leri adamnyn' ku'ndelikti o'mirde tildi qatynas quraly retinde qajettiligine bai'lanysty o'te teren' zerdelenip, a'r den'gei'ge sa'i'kes til u'i'reny's'inin' sanasynda qalyptasy'y nemese jattaly'y ti'is so'zder, olardy qoldany'y mu'mkin jag'daяttar, sol jag'daяttarg'a bai'lanysty oqytyly'y ti'is tildin' grammati'kalyq taqyryptary tu'gelimen da'l anyqtalyp qoi'g'an. Osy atalg'an mindetti boly'y ti'is mi'ni'malьdy talaptardy belgili normalyq qujat nemese standart retinde anyqtap alady da, barlyq tildi oqyty'dyn' ta'silderi osy talaptarg'a sa'i'kestendiriledi. Tildi oqyty' talaptaryna sa'i'kes til u'i'reny's'i a'r den'gei'din' tildik ky'rstaryn aяqtag'an son' qandai' tildik quzyrettilikterinin' qalyptasy'y qajettiligi de anyqtalg'an. Osy tildik quzyrettilikter qalyptasqanda g'ana tildi qarapai'ym den'gei'de men'gergen dep ai'ty'g'a bolady. Bul talaptarg'a qol jetkizy' u's'in tildi oqyty' barysynda tildin' qandai' grammati'kalyq taqyryptary qamtaly'y qajettiligi de anyqtalg'an. Endi osy grammati'kalyq taqyryptardy qalai' ti'imdi u'i'rety'ge bolady degen suraqqa a'r oqy' ortalyg'y nemese jekelegen mamandar o'zderinin' a'distemelerin usynady. Mine osylai' ju'i'eli bolg'anda g'ana til oqyty'dyn' sapasy qamtamasyz etiledi.

I'я, qazir elde memlekettik qyzmettegi memlekettik til – qazaq tilinin' qoldanyly'y a'li de bolsa o'z den'gei'inde emes. Olai' dei'tinimiz, barlyq ji'nalystar men ken'ester qazaq tilinde bastalg'anymen, jumys ta'rtibinin' barlyg'y da tek orys tilinde ju'rgiziledi. Termi'nder joq, o'zge ult o'kilderi tu'sinbei'di, oi'yn'dy tolyq jetkize almai'syn' ja'ne onan da basqa syltay'lardy keltiretinder tilimizge degen qurmettin' onsyz da to'men da'rejesin odan da to'mendetilip jatqanyn tu'sinbei'tin de si'яqty. Memlekettik organdar jyl boi'y qazaq tilin oqyty' ky'rstaryn ui'ymdastyrady, ja'ne onyn' barlyg'y tildi u'i'renemin degen adamg'a tegin! Sabaqqa ma'n berip, tildi u'i'renbegendikten na'ti'jesi de mardymsyz. O'i'tkeni, bu'kil sanaly o'mirinde tek qana orys tilin pai'dalanyp kelgen qyzmetker qazaq tili sabaqtaryna keledi de, is qag'azdaryn jazy'g'a, ra'simdey'ge u'i'reny'ge bag'yt ustanady. Alai'da qazaq tilinde is qag'azdaryn jazy' men ra'simdei' bily' qazaq tilin orta den'gei'de nemese odan da jog'ary den'gei'de men'gergende g'ana mu'mkin bolady. Ai'talyq, qyzmettik hattyn' o'zin jazy'dy alai'yq. Qyzmettik hattyn' mazmunyndag'y qans'ama so'zder men so'z tirkesteri, so'i'lemderdin' mazmuny men olardyn' bir-birimen bai'lanysy, negizgi oi'dy anyqtap tury'y munyn' barlyg'y qazaq tilin kem degende orta den'gei'de men'gergende g'ana qoljetimdi bolady. Til oqyty' ortalyqtary da suranysty qanag'attandyry' u's'in sabaq bag'darlamasyn suranysqa qarai' bei'imdei' bastai'dy. Osy jerden bastap ju'i'e «buzylady», яg'ni' suranysqa qarai' bei'imdey' arqyly en' qarapai'ym den'gei'de qalyptasy'y ti'is so'i'lei' bily' dag'dylary sabaq barysynda qamtylmai', na'ti'jesinde til u'i'reny's'i a'r taqyryptyn' «basyn s'alyp», ky'rsty aяqtap s'yg'ady. O'n'irlerde ornalasqan til oqyty' ortalyqtary qazaq tilin oqyty' boi'yns'a memlekettik satyp aly' konky'rstaryna qatysy' u's'in tapsyrys bery's'i memlekettik mekeme talabyna sa'i'kes qazaq tilin oqyty'dyn' jumys-oqy' bag'darlamalaryn Memlekettik basqary' akademi'яsynyn' kelisimin talap etedi. Mundag'y mamandar tilge ti'ek etilgen memlekettik qyzmets'ige memlekettik tildi u'i'rety' degen bag'ytty ustanyp, jog'aryda ai'tylg'andai' sabaqtyn' a'lqi'ssasyn resmi' is qag'azdarynan bastai'dy. Osydan baryp, ju'i'esizdik ty'yndai'dy, ju'i'esizdikten na'ti'je bolmai'dy.
Qazaqstanda azamattardyn' qazaq tilin men'gery' den'gei'in bag'alay' ju'i'esi – QAZTEST arqyly qazirgi tan'da aldyn ala bai'qay' synaqtary arqyly belgili bir toptag'y (mekeme qyzmetkerleri, bass'ylyq, jekelegen tapsyrys bery's'iler ja'ne t.b.) adamdardyn' qazaq tilin qandai' den'gei'ge jaqyn men'gergendigi ty'raly ma'limetti operati'vti tu'rde anyqtay'g'a bolady. Osynyn' negizinde kimdi qandai' topta qazaq tilin oqyty' qajettigi anyqtalady. Odan a'ri ju'i'eli tu'rde tildi oqyty'dy jalg'astyry' kerek. Ky'rs son'ynda til u'i'reny's'i qandai' den'gei'din' ky'rstaryn ta'mamdag'an bolsa, da'l sol den'gei'din' test tapsyrmalary arqyly anyqtap, so'i'ley' a'rketinin' tyn'dap tu'siny', oqyp tu'siny', jaza bily' men qazaq tilinin' leksi'ka-grammati'kalyq qurylymdaryn ku'ndelikti o'mirde qoldana bily' da'rejeleri testiley' na'ti'jesinde belgili bolady. A'r so'i'ley' a'reketinin' tu'ri boi'yns'a usynylg'an test tapsyrmalarynyn' jalpy sanynan 60 pai'yzyna durys jay'ap beretin bolsa, testileny's'i sol den'gei'de tildi men'gergendigi a'lemde zerdelenip, da'leldenip qoi'g'an. QAZTEST ju'i'esinde de osy talap oryndalg'an jag'dai'da den'gei'lik serti'fi'kattar beriledi.

Qazaqstan Respy'bli'kasynyn' Prezi'denti N.Nazarbaevtyn' 2013 jylg'y 27 nay'ryzdag'y № 524 Jarlyg'yna sa'i'kes memlekettik a'kims'ilik qyzmettin' «A» korpy'synyn' kadrlyq rezervin qalyptastyry' boi'yns'a konky'rs o'tkizy' erejesi negizinde Qazaqstan Respy'bli'kasynyn' Memlekettik qyzmet isteri agenttiginin' 2013 jylg'y 19 nay'ryzdag'y bui'ryg'y boi'yns'a «A» korpy'synyn' a'kims'ilik memlekettik qyzmet kadr rezervine aly' u's'in u'mitkerlerge memlekettik tildi i'gery' den'gei'ine talaptar qoi'ylyp, ol talap Qazaqstan Respy'bli'kasynda azamattardyn' qazaq tilin men'gery' den'gei'in bag'alay'dyn' otandyq ju'i'esi – QAZTEST arqyly oryndalatyny belgili boldy. «A korpy'synyn' memlekettik a'kims'ilik lay'azymdaryna qoi'ylatyn arnai'y biliktilik talaptary ty'raly» erejede u'mitkerlerge «Memlekettik tildi men'gery' den'gei'i QR Bilim ja'ne g'ylym mi'ni'strliginin' QAZTEST ju'i'esi boi'yns'a testiley' o'tkizy' na'ti'jeleri boi'yns'a anyqtalady. Qarapai'ym den'gei'den to'men na'ti'je aly' u'mitkerdi «A» korpy'synyn' a'kims'ilik memlekettik qyzmet kadr rezervine aly'g'a iriktey'ge a'ri qarai' qatysy'dan alyp tastay'g'a negiz bolmai'dy, biraq kadr rezervin qalyptastyry' kezinde esepke alynady» degen «jumsaq» 17-py'nktpen endi. A'ri'ne, a'kims'ilik memlekettik qyzmetine u'mitkerge orta den'gei' nemese birden ortadan jog'ary den'gei'de men'gery'di talap ety'ge bolady, alai'da kei'bir o'n'irlik ereks'elikterdi, tildik saяsatty eskery' arqyly osyndai' s'es'im qabyldang'an bolar. Bolas'aqta bul erejenin' talaby jog'arylai'dy degen u'mit basym.
QR Memlekettik qyzmet isteri agenttigi men Ulttyq testiley' ortalyg'ynyn' ui'ymdastyry'ymen 2013 jyldyn' 16-28 mamyr aralyg'ynda «A» korpy'syna u'mitkerler memlekettik tildi bily' emti'hanyn tapsyrdy. Memlekettik tildi bily' den'gei'i jog'aryda ai'tylg'andai', QAZTEST synag'y arqyly anyqtaldy. Til men'gery' den'gei'in anyqtay' so'i'ley' a'reketinin' tu'rleri boi'yns'a o'tkizildi. Usynylg'an 150 test tapsyrmasyn orynday'g'a 150 mi'ny't berildi. Onyn' is'inde 30 test tapsyrmasy tyn'dalym, 70 tapsyrma leksi'ka-grammati'ka, 50 tapsyrma oqylym bo'likterine ti'esili. Osyg'an bai'lanysty tyn'dap tu'siny', oqyg'an materi'aldy ug'yny' ja'ne qazaq tilinin' leksi'ka-grammati'kalyq qurylymdaryn ku'ndelikti o'mirde qoldana bily' da'rejesi anyqtaldy.
Testiley'ge jalpy sany 1123 memlekettik qyzmets'i qatysyp, olardyn' is'inde 1072 testileny's'i – qazaq, 31 adam – orys, 4 adam – y'krai'n, 7 adam – tatar, 3 adam – ui'g'yr, 2 adam – nemis, 3 adam – ka'ris, 1 adam – armяn ultynyn' o'kilderi boldy. Say'alnama boi'yns'a 1123 testileny's'inin' 370-i bug'an dei'in QAZTEST bai'qay' synag'yn tapsyryp ko'rgen bolsa, 753 testileny's'i birins'i ret tapsyrg'andyg'yn ma'limdedi.
Testileny's'ilerdin' negizgi quramy: ortalyq memlekettik organdardyn' jay'apty hats'ylary, Konsti'ty'цi'яlyq ken'es apparatynyn', QR Prezi'denti Is basqarmasynyn', QR Ortalyq sai'lay' komi'ssi'яsynyn', Respy'bli'kalyq bюdjet atqaryly'yn qadag'alay'dyn' esep komi'tetinin', QR Memlekettik qyzmet isteri agenttiginin' jeteks'ileri, QR Jog'ary Sotyndag'y sottardyn' qyzmetterin qamtamasyz ety' departamentinin' jeteks'isi, Oblystardyn', astananyn' ja'ne respy'bli'kalyq den'gei'degi qala a'kimdik apparattarynyn' bass'ylary, jay'apty hats'y lay'azymy engizilmegen ortalyq atqary's'y memlekettik organdardyn' apparat jeteks'ileri, Adam quqyqtary boi'yns'a Ulttyq ortalyq bass'ysy; QR Prezi'dentinin' Is basqaramasynyn' sektor men'gery's'ileri, QR Parlament palatalary apparattarynyn', QR Premьer-Mi'ni'str Ken'sesinin', QR Prezi'dentinin' Is basqaramasynyn', QR Ortalyq Sai'lay' komi'ssi'яsynyn', Respy'bli'kalyq bюdjet atqaryly'yn qadag'alay'dyn' esep komi'tetinin', QR Memlekettik qyzmet isteri agenttiginin', QR Jog'ary Sotyndag'y sottardyn' qyzmetterin qamtamasyz ety' departamentinin' qurylymdyq bo'lims'e jeteks'ileri; QR Memlekettik qyzmet isteri agenttiginin' o'n'irlik organdarynyn' bass'ylary, oblystardag'y, astanadag'y ja'ne respy'bli'kalyq den'gei'degi qalanyn' Ta'rtiptik ken'es to'rag'alary, barlyq mi'ni'strlikterdegi Komi'tet to'rag'alary men olardyn' orynbasarlary, QR Parlamentinin' S'ary'as'ylyq basqarmasynyn' bass'ysy ja'ne orynbasarlary, oblystyq den'gei'degi qalalardyn' a'kimderi, elimizidegi barlyq oblystardag'y ay'dandar a'kimderi, qalalardyn' ay'dan a'kimderi; Oblystardyn', astananyn' ja'ne respy'bli'kalyq den'gei'degi qalanyn' revi'zi'яlyq komi'ssi'я to'rag'alary men olardyn' qyzmetkerleri tapsyrdy.
Testiley' na'ti'jesi boi'yns'a jog'ary den'gei' da'rejesin 8 memlekettik qyzmets'i ko'rsetse, ortadan jog'ary den'gei'ge jaqyn 209, orta den'gei'ge jaqyn 323 testileny's'i anyqtaldy, bazalyq den'gei'ge jaqyn ko'rsetkis'ti 484 adam, al 99 memlekettik qyzmets'i qarapai'ym den'gei'ge jaqyn na'ti'je ko'rsetti.
Aldag'y y'aqytqa boljay' jasap, memlekettik qyzmettin' basqa da lay'azymdaryna osyndai' talaptar qoi'yla bastasa, qajettilikke qarai' tildi u'i'reny' de na'ti'jeli bola bastai'dy. Olai' dei'tinimiz, aldyn'g'y is s'ara na'ti'jesinde memlekettik tildi men'gery'ge degen y'a'jdemenin' artqanyn biz g'ana emes, saяsi' s'es'im qabylday's'y bass'ylyq ta an'g'aryp, Memlekettik til saяsatyn odan a'ri jetildiry' jo'nindegi komi'ssi'я jergilikti ja'ne ortalyq atqary's'y organdardyn' strategi'яlyq josparyna memlekettik qyzmets'ilerdin' QAZTEST ju'i'esi arqyly memlekettik tildi bily' den'gei'in bag'alay' u's'in satyly tu'rde test tapsyry'dyn' maqsatty i'ndi'katoryn engizy' ty'raly s'es'im qabyldady. Osyg'an bai'lanysty kelesi usynysty aldag'y y'aqytqa meje retinde anyqtasa maqsatqa lai'yq bolar edi.

1. Jergilikti ja'ne ortalyq atqary's'y organdardyn' strategi'яlyq josparyna memlekettik tildi men'gergen memlekettik qyzmets'ilerdin' u'lesin (QAZTEST tapsyry'dyn' na'ti'jesi boi'yns'a) 2014 jylg'a qarai' 20%-g'a, 2017 jylg'a qarai' 80%-g'a, al 2020 jylg'a qarai' 95%-g'a arttyry' maqsatty i'ndi'katoryn engizy' usynylady. Memlekettik qyzmets'iler arasynda satyly tu'rde QAZTEST ju'i'esi arqyly testiley' ui'ymdastyryp, na'ti'jesi boi'yns'a qazaq tilin men'gery' den'gei'lerine sa'i'kes serti'fi'kat bery' arqyly memlekettik tildi men'gery' u'lesin arttyry' qajet.
2. Memlekettik qyzmettin' qandai' lay'azym i'esi memlekettik tildi qai' den'gei'de bily'i ti'is degen ma'seleni «Qazaqstan Respy'bli'kasyndag'y til ty'raly» Qazaqstan Respy'bli'kasy Zan'ynyn' 23 babyna sa'i'kes memlekettik tildi belgili bir ko'lemde ja'ne biliktilik talaptaryna sa'i'kes bily'i qajet ka'sipterdin', mamandyqtardyn' ja'ne lay'azymdardyn' tizbesin qoldanysqa engizip, sol arqyly anyqtay' kerek.
3. QR Memlekettik qyzmet isteri agenttigi arqyly memlekettik qyzmetke kirisy' barysynda, kadrlyq rezervin qalyptastyry' ja'ne vakantty oryndarg'a konky'rs o'tkizy' erejesine u'mitkerlerdin' memlekettik tildi bily' den'gei'in atqaratyn lay'azymyna bai'lanysty jog'aryda atalg'an tizbeni bass'ylyqqa alyp, QAZTEST ju'i'esi arqyly anyqtay'dy belgiley' kerek.
Mundag'y negizgi ma'sele – jog'aryda atalg'an memlekettik tildi belgili bir ko'lemde ja'ne biliktilik talaptaryna sa'i'kes bily'i qajet ka'sipterdin', mamandyqtardyn' ja'ne lay'azymdardyn' tizbesi bolyp tur. Bul tizbe jobasy QR Bilim ja'ne g'ylym mi'ni'strligi Ulttyq testiley' ortalyg'ynyn' i'nцi'ati'vasymen a'zirlengen. Joba a'zirlenbes buryn Qazaqstandag'y barlyq mamandyqtar, ka'sipter men lay'azymdardyn' klassi'fi'katory zertteldi. Sodan kei'in atqaratyn qyzmetterine qarai' qazaq tilin bily' den'gei'lerine sa'i'kestendirilip, tizbe jobasy qalyptastyryldy. Tizbe jobasy barlyq memlekettik organdarg'a resmi' tu'rde kelisimge joldanyp, barlyq mi'ni'strlikter, agenttikter, oblystyq, Astana ja'ne Almaty qalalarynyn' a'kimdikteri tizim jobasymen kelisetindikterin, og'an qosa erterek tizimdi zan'dy tu'rde qoldanysqa engizy' qajettigin resmi' tu'rde hattarmen ma'limdedi. Barlyq hattardyn' mazmuny negizinde QR Bilim ja'ne g'ylym mi'ni'strligi QR U'kimetine tizbe jobasyn bekity'ge joldady. Alai'da belgisiz sebepterge bai'lanysty tizbe jobasyn talday' nemese onymen a'ri qarai' jumys ju'rgizy' ty'raly s'es'im s'yg'arylg'an joq. Ai'tar oi' – tizim jobasy dai'yn ja'ne ony qoldanysqa engizy' bolady. Memlekettik qyzmettin' barlyq lay'azymyna kim qandai' den'gei'de qazaq tilin bily'i kerek degen suraqtyn' jay'aby QR Memlekettik qyzmet isteri agenttigi arqyly vakantty oryndarg'a ornalasy' erejesine belgilep qoю arqyly u'mitkerlerden qazaq tilin men'gery'din' den'gei'lik serti'fi'kattaryn talap ety' bolady. Ortalyqtalyng'an tu'rde QAZTEST ju'i'esi arqyly muny iske asyry'g'a bolady.
Demokrati'яlyq ko'p ultty Qazaqstanda a'rbir azamat memlekettik tildi men'gery' kerektigin o'zderi tu'siny'i, elimizdin' bolas'ag'y tek qazaq tilinde ekendigin tu'siny'i tildik saяsattyn' en' negizgi o'zegi bolyp otyr. Qazaq tilin men'gery'ge degen yntany arttyryp, tildi oqyty' barysyn mu'mkindigins'e jen'il a'ri qyzyqty, qazaq tilinde so'i'ley' a'ri abyroi'ly jag'dai'g'a dei'in ko'tery'di bir mezetke de toqtatpay' kerek.

Til komi'teti 2011-2012 jyldar aralyg'ynda eresek turg'yndarg'a arnalg'an u'zdiksiz bilim bery' modeli arqyly qazaq tilin s'etel tili ja'ne ekins'i til retinde oqyty'dyn' standart-tehnologi'яsyn, ti'ptik oqy'-a'distemelik kes'enin, jay'aptarymen berilgen tapsyrmalaryn, kompьюterlik bag'darlamasyn, qazaq tilin oqyty'g'a arnalg'an bes den'gei'lik oqy'lyqtar, qazaq tilinin' grammati'kalyq anyqtag'ys'yn ja'ne qazaq tilinin' oqyty's'ylary men a'diskerlerine arnap qazaq tilin oqyty'g'a arnalg'an ti'ptik bag'darlamasyn a'zirlep, qazaq tilin oqyty' ky'rstary oqyty's'ylarynyn' biliktilik arttyry' bag'ytynda semi'narlarda olardyn' biliktiligin arttyry'dy ui'ymdastyryp, memlekettik bag'darlamada ko'rsetilgendei' qazaq tilin oqyty'dy halyqaralyq talaptarg'a sai' standarttay' men oqyty' a'distemesin jetildiry' bag'ytynda birtalai' s'aralar atqardy.
Bul qalyptastyrylg'an ti'ptik oqy'-a'distemelik kes'ennin' barlyq kitaptary baspadan s'yg'arylyp, memlekettik tildi oqyty'dyn' memlekettik ortalyqtaryna qajetti danalarda jetkizildi, memlekettik tildi oqyty' ma'selesi birs'ama ju'i'elene bastady. Qazaq tilin oqyty' standarttalg'an tu'rde den'gei'lik ju'i'e boi'yns'a, a'r den'gei'din' qommy'ni'kati'vtik quzyrettilik talaptaryna sa'i'kes oqytylatyn bolady. Barlyq o'n'irlerdegi qazaq tilinin' oqyty's'ylary biryn'g'ai' a'r den'gei'di men'gery'din' sag'at sanyna bai'lanysty sabaq barysynda ortaq ti'ptik bag'darlama negizge alatyn boldy. Ti'ptik bag'darlamadag'y qamtyly'y ti'is taqyryptarg'a sa'i'kes ti'ptik oqy'-a'distemelik kes'ennin' oqy'lyqtary, o'zge de quraldary tildi men'gery'ge ti'imdi ko'meks'i bolady. Bul arqyly Memlekettik bag'darlamanyn' «Memlekettik tildi oqyty' a'disnamasyn jetildiry' men standarttay'», birizdendiry' ma'selesi s'es'imin tay'yp otyr.
Til oqyty' ortalyqtarynyn' negizgi tutyny's'ylary memlekettik qyzmets'iler ekenin eskeretin bolsaq, onda qazaq tilin erkin men'gery'ge barlyq jag'dai' jasalyp otyr. Memlekettik tildi oqyty'dyn' i'nfraqurylymyn damyty' u's'in osy atalg'an memlekettik tildi oqyty' ortalyqtarynyn' jumysyn jaqsartyp, akkredi'telgen ortalyqtar jelisin qury' ko'zdelgen. Akkredi'ttey' talaptaryn birs'ama ko'z aldymyzg'a elesteter bolsaq, negizgi bir talap – ol, a'r ortalyq qajetti oqy' quraldarymen jetkilikti ko'lemde qamtamasyz etilgen bolatyny anyq. Aldyn ala ju'i'eli jumystyn' na'ti'jesinde atalg'an ma'sele s'es'imin tapqan. Endi sabaqtardy oqyty' sapasyna den qoю kerek. Ol u's'in sol Memlekettik bag'darlamada ko'rsetilgen memlekettik tildi oqyty' ortalyqtarynyn' qyzmetin rei'ti'ngtik bag'alay' ju'i'esin engizy'di qolg'a aly' qajet.
Qazaqstan Halyqtary Assambleяsy boi'yns'a a'rtu'rli ulttardyn' ma'deni'et ortalyqtary janynan qurylyp otyrg'an memlekettik tildi oqyty'dyn' ky'rstaryna, sabaqtaryna, jeksenbilik sabaqtaryna da o'kimet tarapynan qarajat bo'linip otyr. Osy jumystardyn' da na'ti'jeli boly'y u's'in ju'i'e qajet. Ol u's'in de qazaq tilin men'gery'din' den'gei'lik talaptaryn – memlekettik standarttar negizinde oqyty'dy qolg'a alyp, na'ti'jesin testiley' arqyly bag'alap, qarajattyn' maqsatty jumsaly'yn qadag'alay' kerek.