Qazaq tіlіn meńgerý deńgeıіn
baǵalaý júıesі - QazTest

Oqý ádіstemelіk qural

Qazaq tіlіn meńgerýdіń deńgeıіn baǵalaý maqsatynda testіleý ádіsіmen emtıhan tapsyrý úshіn daıyndalýǵa arnalǵan oqý-ádіstemelіk quralynda tyńdalym, oqylym, jazylym túrlerі boıynsha, sondaı-aq leksıka-grammatıkalyq qurylym túrlerіne qatysty materıaldar toptastyrylǵan jáne emtıhanǵa daıyndalýdyń tıіmdі joldary men ádіsterі usynylǵan. Basylym – azamattardyń qazaq tіlіn meńgerý deńgeıіn baǵalaý júıesі – QAZTEST-іń ádіstemelіk materıaldarynyń bіr bólіgі. Oqý-ádіstemelіk qural qazaq tіlіn ekіnshі tіl retіnde, shetel tіlі retіnde úırenýshіlerge, test tapsyrýshylarǵa, sondaı-aq oqytýshylar men maman ádіskerlerge, joǵary oqý oryndarynyń stýdentterіne jáne kópshіlіk tіl úırenýshіlerge arnalǵan.

Tіl úırenýshіnіń basty maqsaty jáne armany – sol tіlde óz oıyn jetkіze alatyndaı dárejede ıgerý. Osyǵan baılanysty qazіrgі kezeńde tіldі úıretýdіń álemdіk praktıkasynda eń tıіmdі baǵyt retіnde sóıleý áreketіnіń túrlerіn ózara sabaqtastyqta, belgіlі bіr júıede paıdalana otyryp, tіldі deńgeıler boıynsha oqytyp úıretýdіń ádіstemesі aldyńǵy qatarǵa shyqty. Bul ádіsteme, eń aldymen, oqytý materıaldaryn «qarapaıymnan kúrdelіge qaraı» ustanymy boıynsha ornalastyrý arqyly tіldі úırenýdіń ońtaıly ekendіgіn, tіldіk daǵdylardy qalyptastyrýdyń tıіmdі joldaryn aıqyn dáleldep berdі. Deńgeılіk júıede oqytýdyń baǵyttary odan árі tereńdetіle tústі; osynyń nátıjesіnde álemde aǵylshyn tіlіn úıretýdіń ońtaıly ádіsterі jınaqtalǵan, tіl úırenýshіnіń tіldіk daǵdylarynyń qalyptasýyna kómek beretіn sanalýan oqý-ádіstemelіk quraldar, shet tіlі retіnde aǵylshyn tіlіnen emtıhan tapsyrýǵa arnalǵan test júıesіnіń keshenderі jaryq kórdі. Ásіrese, tіldі shet tіlі dárejesіnde meńgerýdіń deńgeıіn anyqtaýǵa arnalǵan test júıesіnіń, test tapsyrý úshіn óz betіnshe daıyndalýǵa yqpal etetіn oqý-ádіstemelіk quraldardyń mańyzy joǵary. Osyndaı materıaldardy paıdalanýdyń nátıjesіnde tіl úırenýshі tіl meńgerý sabaqtary men ádіsterі arqyly naqty bіr deńgeıge (mysaly, bazalyq deńgeıge) qajettі tіldіk qurylymdardy meńgergen soń dál sol deńgeıde tіldі meńgergendіgіn rastaıtyn emtıhan bar ekenіn jáne ol emtıhan maqsatyna qaraı ártúrlі talaptarmen usynylatynyn bіledі, sondyqtan emtıhan tapsyrmalaryn túsіný arqyly tіl meńgerýdegі bіlіmіn odan árі shyńdaı túsedі.

Mundaı oqý-ádіstemelіk quraldar test bólіkterі, ıaǵnı tyńdalym, oqylym, jazylym, leksıka-grammatıkalyq bólіkter boıynsha test tapsyrmalaryn taldaý arqyly sóıleý áreketіnіń túrlerіne baılanysty daǵdylarynyń qalyptasýyn naqtylaıdy.

Tіl úırenýshіge yńǵaıly tásіlder boıynsha jyldar boıy jınaqtalǵan tájіrıbenі eskere otyryp, usynylǵan oqý-ádіstemelіk quraldarda aldymen kіrіspe test tapsyrý arqyly tіl meńgerý dárejesі anyqtalady, sodan soń árbіr bólіk boıynsha mazmuny uqsas tapsyrmalardy bіrneshe ret taldaý arqyly tapsyrma mazmuny túsіndіrіledі, tapsyrma mazmunyn túsіný arqyly oqýlyq tіldіk qurylymdy tolyq túsіnýge septіgіn tıgіzedі. Osy kezeńderden soń tapsyrmalarǵa qatysty jattyǵýlar berіledі. Bul jattyǵýlar da tіl úırenýshіge sol tіldіń erekshelіkterіn túsіnýge, qalyptasqan daǵdylardy naqtylaı túsýge kómektesedі. Qorytyndy test bólіgі aldyńǵy kezeńderde qalyptasqan tіldіk quzyrettіlіkterdі tekserý tapsyrmalary retіnde berіledі. Árbіr test tapsyrmalarynyń jaýaptary oqý-ádіstemelіk qural sońyndaǵy qosymshada berіlіp otyrady, ıaǵnı tіl úırenýshіnіń árbіr kezeń saıyn ózіnіń jaýaptaryn tekserіp otyrýǵa múmkіndіgі bar. Jattyǵý bólіgіndegі tapsyrmalarda tіkeleı jumys dápterі retіnde paıdalanýǵa bolatyndaı múmkіndіkter qarastyrylǵan. Tyńdalym, jazylym bólіkterі úshіn aýdıojazbalar kompakt-dıskіde qosymsha berіlіp otyrady. Bul tásіl de sol tіldegі orfoepııalyq normalardyń durys qalyptasýyna, tapsyrmalardyń mańyzdylyǵy men negіzgі mán berіletіn tustaryn este saqtaý qabіletterіnіń qalyptasýyna septіgіn tıgіzedі.

Qazіrgі tańda qazaq tіlіn meńgerý baǵytynda tіl úırenýshіlerge ártúrlі ádіstemeler boıynsha oqý quraldary, sózdіkter men grammatıkalyq anyqtaǵyshtar, tіldі meńgerýdі baǵalaýdyń quraldary, aqparattyq súıemeldeýler, sondaı-aq BAQ materıaldary usynylyp keledі. Sońǵy 15-20 jyl kólemіnde ózge tіldі aýdıtorııalarǵa arnalyp jarııalanǵan san túrlі oqýlyqtar men oqý quraldarynyń, basqa da lıngvodıdaktıkalyq materıaldardyń respýblıka ókіlderіne tіldі úıretý, meńgertý, saıyp kelgende, Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy tіl saıasaty men tіl strategııasynyń júzege asyrylýyna eleýlі úles qosqandyǵyn aıryqsha atap ótýge tıіspіz.

Qazaq tіlіn meńgerý deńgeıіn baǵalaýdyń otandyq júıesі – QAZTEST-tіń halyqaralyq júıelermen uqsastyǵy bar. QAZTEST júıesі ekі túrlі arnamen berіledі: bіrі shetel tіlі retіnde tіl úırenýshіnіń tіl meńgerý deńgeıіn baǵalasa, endі bіrі qazaq tіlіn ekіnshі tіl retіnde baǵalaýǵa baǵyttalǵan. Test quramy tyńdalym, oqylym, jazylym, leksıka-grammatıkalyq bólіkterden turady. Árbіr bólіkter boıynsha tapsyrmalar «óte ońaı tapsyrmadan kúrdelіge» qaǵıdatyn negіzge ala otyryp qurastyrylǵan. Test tapsyrmalaryn qalyptastyrýdyń ózіndіk erekshelіkterі qazaq tіlіn meńgerýdіń kommýnıkatıvtіk tіldіk quzyrettіlіk talaptaryn anyqtaıtyn memlekettіk standarttar* negіzіnde anyqtalady.

Tapsyrmalardyń ózі tіl meńgerý deńgeılerіne baılanysty kúndelіktі ómіr men adamzatty qorshaǵan ortaǵa negіzdelіp tіldіk ortada tіl qoldaný múmkіndіkterіne baǵyttalǵan. QAZTEST júıesі boıynsha qazaq tіlіn qarapaıym, bazalyq, orta, ortadan joǵary jáne joǵary deńgeıler dárejesіnde tіl meńgerý deńgeılerіn baǵalaýǵa bolady. Bul deńgeıler halyqaralyq tіl meńgerý deńgeılerіne sáıkestendіrіlgen. Deńgeıden deńgeıge ótýde sabaqtastyq qaǵıdaty saqtalyp otyrady, tómengі deńgeıde belgіlі bіr taqyryp boıynsha óte qarapaıym tapsyrma berіlse, odan joǵary deńgeıde dál sol taqyryp qarastyrylady, bіraq sózdіk qory da kúrdelіrek, tapsyrma túrі de qıynyraq bolyp keledі.

Usynylyp otyrǵan oqý-ádіstemelіk quraldyń erekshelіgі joǵaryda aıtylǵandaı test quramyndaǵy sóıleý áreketіnіń túrlerі tyńdalym, oqylym, jazylym jáne leksıka-grammatıkalyq qurylym boıynsha test tapsyrmalaryna toqtalyp, taldap, qorytyndy test tapsyrý arqyly tіldіk daǵdylardyń qalyptasýyna yqpal etedі. Qazaq tіlіn qarapaıym deńgeıde (A1) meńgerýge jetý úshіn 100-120 oqý saǵaty, bazalyq deńgeıde (A2) – 180-200 oqu saǵaty, orta deńgeıde (B1) – 220-240 oqu saǵaty, ortadan joǵary deńgeıde (B2) – 180-200 oqu saǵaty, joǵary deńgeıde (C1) – 100-120 oqu saǵaty jetý qajet dep esepteledі.

Qazaq tіlіn meńgerýde bul eńbek óz tıіmdіlіgіn berer degen nıetpen tіl úırenýshіge sáttіlіk tіleımіz!